Malum bahar ayları, alerji ve astıma yol açabilen polenlerin yoğun olduğu zamanlar. Hem yaşadığımız hem de şu veya bu nedenle geçici bulunduğumuz coğrafya alerjilerimizi etkiler. Tatillerini veya seyahatlerinizi polen alerjinize göre planlayabilirseniz daha konforlu zaman geçirebilirsiniz.
Polen alerjisi mevsimsel alerjik rinit (saman nezlesi) ve astıma zemin hazırlayabiliyor. Türk Toraks Derneği’nin verdiği bilgiye göre, örneğin Ankara’da ortalama 3.5 ay süren polen mevsimi, sahil kesimlerinde daha kısa sürüyor. Ama ekvatoryal iklimin hüküm sürdüğü ülkelerde dış ortamda yıl boyu polen bulunabiliyor.
Son on yıldır dünyanın ısınmasına bağlı olarak, kutuplar da ısındı. Artık kuzey kutbunda da polen alerjisi ve önceden olmayan arı sokması alerjileri bildiriliyor. Bu arada örneğin rinit sıklığı 1950’lerde yüzde beş düzeyindeyken, 1990’larda yüzde 12, 2000’de ise yüzde 15’e kadar yükseldi.
200 km taşınabiliyor!
Polenler bitkilerin erkek hücrelerini dişi çiçeğe taşıyan yapılar. En önemli alerjik polenler rüzgârla taşınanlar. Çok uzak mesafelere (200 km gibi) taşınabiliyor ve polen kaynağından çok uzakta bile olsalar duyarlı kişileri etkileyebiliyor. Bahar aylarının tadını kaçıran alerjik rinit, hapşırık, burun kaşıntısı, burun akıntısı ve burun tıkanıklığıyla kendini belli ediyor.
Birçok hasta boğaz, kulak ve damak kaşıntısı da yaşıyor. Polen alerjisi olan hastaların belirtileri özellikle güneşli ve rüzgârlı havalarda artıyor. Gözlerde kızarıklık, kaşıntı, sulanma ve fotofobi daha çok polen alerjik hastalarda görülüyor.
Polen alerjiniz varsa piknik yapmayın
Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği, polen alerji bulunanlara şunları öneriyor:
* Sabahın erken saatlerinde mümkün olduğunca dışarı çıkarmayın. Dışarı çıkmanız gerekliyse mutlaka filtreli koruyucu maske takın. Polenlerin sokaklarda kol gezdiğini hatırlayarak açık havada uzun süre kalmayın, pikniğe gitmeyin.
* Kapalı ortamlardaki hava da mümkün olduğunca polenlerden arındırılmalı. Bunun için evde ve arabada filtreli havalandırma veya hava temizleme cihazı kullanın.
* Gözlük kullanıyorsanız gözlüğünüzü düzenli olarak yıkamayı unutmayın. Gözlüğüne yapışan her polen rahatsızlanmanıza neden olacaktır.
* Günlük kıyafetlerinizi yatak odanızda çıkartmayın.
* Evinizin camlarını polen mevsiminde kapalı tutun
Her mevsimin poleni var
Farklı coğrafya, sıcaklık ve iklim koşullarında polen sayı ve özellikleri değişebiliyor. Atmosferdeki polen çeşitliliği, bulunulan coğrafi bölgedeki iklim ve bitki örtüsüne bağlı. Bu nedenle bölgelerarasında da farklılıklar var. Polenlerin atmosferde bulunma süresi ve yoğunluğu iklim koşullarına göre yıldan yıla bazı değişimler gösterebiliyor. Polenler dış ortam havasında genel olarak bulundukları mevsime göre ağaç polenleri, çayır polenleri ve yabani ot polenleri olarak üç grupta inceleniyor.
Ağaçlar genellikle kış sonunda ve ilkbahar başında polen üretiyor. Çayır bitkilerine ait polenler ilkbahar sonu ve yaz başında atmosferde görülmeye başlanıyor. Yabani otlara ait polenler yaz sonu ve sonbahar başında atmosferde yoğunluk gösteriyor. Yabani ot türleri (parietaria) uzun süre polen veriyor, mart-kasım ayları arasında atmosferde kalıyor.
Polen proteini de alerji yapıyor
Büyüklüğü 10-100 arasında değişen polenlerin burun ve gözlere temas etmesi sonrasında, alerjisi bulunanların çoğunda alerjik rinit ve konjunktivit bulguları başlıyor. Özellikle alt solunum yollarına ulaşabilecek küçük polenler astımı tetikleyebiliyor. Polenlerin havada parçalanmaları yapılarında bulunan alerjik polen proteinlerinin atmosfere dağılmalarına neden olabiliyor. Bu nedenle atmosferde polen bulunmadığı dönemlerde, alerjik polen proteinleri bulunabiliyor ve duyarlı hastaları etkileyebiliyor.
